अमेरिकामा नोभेम्बर ५ मा राष्ट्रपतिको निर्वाचन हुँदैछ । रिपब्लिकनबाट डोनाल्ड ट्रम्प र डेमोक्रेटिक पार्टीबाट कमला ह्यारिस चुनावी मैदानमा छन् ।
यी दुईबीच कडा प्रतिस्पर्धा छ । यद्यपी, तिनीहरूको भाग्य केही महत्त्वपूर्ण राज्यहरूको हातमा छ ।
अमेरिकी राष्ट्रपतिको चुनावमा, सम्पूर्ण देशमा सबैभन्दा बढी मत प्राप्त गर्ने उम्मेद्वार विजयी हुँदैन । यसको सट्टा, दुवै दलका उम्मेदवारहरूले सबै ५० राज्यहरूमा चुनाव जित्न प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्छ ।
प्रत्येक राज्यमा तथाकथित इलेक्टोरल कलेजहरूको सेट संख्या हुन्छ, आंशिक रूपमा जनसंख्यामा आधारित । यसरी ५३८ इलेक्टोरल कलेज छन् । जसमध्ये २७० वा सोभन्दा बढी जित्ने उही विजेता हो ।
दुई बाहेक सबै राज्यमा, सबैभन्दा धेरै मत प्राप्त गर्ने उम्मेदवारलाई सबै इलेक्टोरल कलेज भोट दिइन्छ । धेरैजसो राज्यहरू कुनै न कुनै पार्टीतर्फ झुकेका छन् ।
त्यसैले उम्मेदवारहरूले आफ्नो ध्यान लगभग एक दर्जन राज्यहरूमा केन्द्रित गर्छन् जहाँ उनीहरूले जित्ने सम्भावना छ । यिनलाई युद्धभूमि वा स्विङ स्टेट भनिन्छ ।
राष्ट्रिय स्तरमा उम्मेदवारले अधिकतम मत प्राप्त गर्न सक्छ । हिलारी क्लिन्टनले जस्तै सन् २०१६ मा राष्ट्रिय स्तरमा सबैभन्दा बढी मत प्राप्त गरेकी थिइन् । तर उनी इलेक्टोरल कलेजको चुनावमा हारेकी थिइन् ।
यस वर्ष ६ वटा स्विङ स्टेट छन्, जसमा सबैको नजर छ ः
१. पेन्सिलभेनिया
इलेक्टोरल कलेजको १९ मत छ । पेन्सिल्भेनियालाई बलियो प्रजातान्त्रिक (डेमोक्रेटिक) गढ मानिन्छ । तर हालका वर्षहरूमा यो रंग परिवर्तन भएको देखिन्छ ।वर्तमान राष्ट्रपति जो बाइडेन यहाँका हुन् । पछिल्लो पटक सन् २०२० मा बाइडेन यहाँ १.२ प्रतिशत मतान्तरले विजयी भएका थिए । १३ मिलियन जनसंख्या भएको राज्यमा ट्रम्पले २०१६ मा जितेका थिए ।
फिलाडेल्फिया र पिट्सबर्ग जस्ता रस्ट बेल्ट शहरहरूका लागि परिचित पेन्सल्भेनिया दशकौंदेखि यसको औद्योगिक उत्पादन आधारमा निरन्तर गिरावटको कारण समस्यामा परेको छ । ट्रम्प र ह्यारिसले पूर्वी राज्यमा बारम्बार प्रचार गरेका छन् । पूर्व राष्ट्रपतिले ग्रामीण गोरा जनसंख्यालाई लुकाउने प्रयास गर्दैछन् र साना सहरहरूमा आप्रवासीको संख्या बढ्दै गएको चेतावनी दिएका छन् ।
ह्यारिसले भर्खरै पूर्वाधारको सफलताको चर्चा गरिरहेकी छिन् र पिट्सबर्गमा उनले उत्पादनमा १०० बिलियन डलर लगानी गर्ने योजनाको रूपरेखा प्रस्तुत गरिन्, राज्यका बासिन्दाहरूको लागि एक प्रमुख मुद्दा ।
२. जर्जिया
जर्जियामा १६ इलेक्टोरल कलेज भोट छ । यो दक्षिण–पूर्वी राज्य डोनाल्ड ट्रम्पको पहिलो कार्यकालको अन्त्यमा चुनावी मुद्दा थियो र यो विवाद अझै जारी छ । २०२० मा जो बाइडेनको जितपछि ट्रम्पले चुनावमा हस्तक्षेप गर्ने प्रयास गरेका थिए । जर्जियाका अभियोजकहरूले ट्रम्पलाई यो आरोप लगाएका छन् । तर, यस मुद्दाको सुनुवाइ निर्वाचनसम्मका लागि स्थगित गरिएको छ ।
जर्जियालाई रातो राज्य मानिन्थ्यो । सन् १९९२ मा बिल क्लिन्टनपछि जर्जियामा कुनै पनि डेमोक्रेटले राष्ट्रपतिको चुनाव जितेका छैनन् । तर पछिल्लो पटक रिपब्लिकन बहुमतको यो राज्यमा जो बाइडेन विजयी भएका थिए । बाइडेन मात्र ०.२३ प्रतिशत बहुमतले विजयी भएका छन् । जनसांख्यिकीय परिवर्तन र जनसंख्या परिवर्तनले यस राज्यमा पनि डेमोक्र्याटहरूलाई बलियो बनाउँदैछ । तर, यस पटक धेरै सर्वेक्षणमा बाइडेन पछाडि र ट्रम्प अगाडि छन् । तर, अहिले डेमोक्र्याटकी उम्मेदवार कमला ह्यारिस चुनावी मैदानमा छिन्, यो समीकरण फेरिन सक्छ ।
३. उत्तरी क्यारोलिना
यहाँ १६ इलेक्टोरल कलेज मतहरू छन् । दक्षिणपूर्वी राज्यमा सन् १९८० यता डेमोक्र्याटिक पार्टीले एकपटक मात्रै जित हासिल गरेको छ । तर यसपटक राज्य आफ्नो हुने ह्यारिसको विश्वास छ । १० करोडभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको राज्यले निरन्तर वृद्धि गरिरहेको छ । यसबाट प्रजातन्त्रवादीले फाइदा उठाइरहेका छन् ।
राज्यको रिपब्लिकन गभर्नेटरको उम्मेद्वारको घोटालाले पार्टीका अधिकारीहरूलाई रिसाएको रूपमा ट्रम्पका लागि मामिलाहरू अझ जटिल भएका छन् । यसले ट्रम्पलाई नजिकको प्रतिस्पर्धामा हार्न सक्ने चिन्ता बढेको छ ।
४. मिशिगन
यहाँ १५ इलेक्टोरल कलेज भोटहरू छन् । ट्रम्पले सन् २०१६ मा मिशिगन जितेका थिए । यद्यपि, बाइडेनले २०२० मा यो राज्य जित्यो । तर यस पटक, ह्यारिसले २ लाख बलियो अरब–अमेरिकी समुदायको समर्थन गुमाउने जोखिम छ । जसले गाजामा इजरायल–हमास युद्धको बाइडेनको भूमिकाको निन्दा गरेको छ ।
५. एरिजोना
त्यहाँ ज्ञज्ञ इलेक्टोरल कलेज भोटहरू छन् । पछिल्ला केही चुनावको नतिजाले एरिजोनालाई स्विङ स्टेट मानेको छ । १९५२ मा राष्ट्रपति चुनाव पछि, एरिजोना रिपब्लिकन पार्टीको गढ मानिन्थ्यो । सन् २०२० अघि सन् १९९६ मा डेमोक्र्याटिक पार्टीले यहाँ एकपटक मात्र हार बेहोरेको थियो । पछिल्लो पटक यहाँ जो बाइडेनले डोनाल्ड ट्रम्पलाई १० हजार ४५७ मतले पराजित गरेका थिए । लोकतान्त्रिक मत विभाजन नभए यसपटक पनि यहाँ डेमोक्रयाटिक पार्टीले जित्ने बताइएको छ । यद्यपि, ट्रम्पले ह्यारिस प्रशासनको अध्यागमन नीतिसँग असन्तुष्ट एरिजोनन्सलाई फिर्ता लिने आशा राखेका छन् । एरिजोना मेक्सिकोसँगको सिमाना जो यहाँको सर्वेक्षणमा ट्रम्प दुई प्रतिशत अंकले अगाडि छन् ।
६. विस्कन्सिन
विस्कन्सिन एकदम ठूलो स्विङ राज्य हो । यहाँ १० इलेक्टोरल कलेज भोटहरू छन् । सन् २०१६ मा ट्रम्प यहाँ थोरै मतान्तरले विजयी भएका थिए भने २०२० मा यहाँ थोरै मतान्तरले हारेका थिए । यो एक मात्र राज्य थियो जहाँ एक पार्टीले २०२२ मा सिनेट दौड जित्यो, तर द्दण्द्दण् मा राष्ट्रपति चुनाव हारे ।
विस्कॉन्सिनलाई स्विङ स्टेटको रूपमा लिइए पनि, सांख्यिकीय रूपमा डेमोक्र्याटिक पार्टीले यहाँ धेरै पटक जितेको छ । तर, ट्रम्पले यो राज्यलाई पनि जितेको ठानिरहेका छन् । उनको पार्टीको ग्रीष्मकालीन राष्ट्रिय सम्मेलन यहीँ भयो । पूर्व राष्ट्रपतिले सुरुमा बाइडेनविरुद्ध अग्रता लिएका थिए भने ह्यारिस चुनावी मैदानमा आएपछि अवस्था बदलिएको छ ।
