हालै सम्पन्न मधेस खाद्य मञ्च २०२५ ले ३७ मिलियन अमेरिकी डलरको लगानीले नेपालको कृषि–खाद्य प्रणाली रूपान्तरणमा प्रदेशको भूमिकालाई बलियो बनाउने जनाएको छ।
धनुषामा सम्पन्न यस कार्यक्रमले कृषि खाद्य प्रणालीको समावेशी, जलवायु–लचिलोपन र लगानी–सञ्चालित रूपान्तरणको लागि बलियो प्रादेशिक प्रतिबद्धता सुरु गरेको छ।
मधेस प्रदेशको भूमि व्यवस्थापन, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालय, संयुक्त राष्ट्र सङ्घको खाद्य तथा कृषि सङ्गठन (एफएओ), र विश्व खाद्य मञ्च (डब्लुएफएफ) नेपाल च्याप्टरद्वारा संयुक्त रूपमा यस कार्यक्रमको आयोजना गरिएको हो।
मञ्चको प्रमुख आकर्षण कृषि, वन, खाद्य प्रशोधन र शीतभण्डार जस्ता महत्त्वपूर्ण क्षेत्रहरूमा लगानी प्रतिबद्धताहरूमा ५१९.२ करोड रुपैयाँ (३७.९ मिलियन अमेरिकी डलर) को घोषणा थियो। लगानीकर्ताहरू र प्रादेशिक सरकार बिचको समझदारी पत्र (एमओयु) मार्फत औपचारिक रूपमा स्थापित यी लगानीहरूले कृषि विकासको लागि रणनीतिक केन्द्रको रूपमा मधेस प्रदेशमा बढ्दो विश्वासलाई सङ्केत गरेको छ। यी प्रतिबद्धताहरूले मूल्य शृङ्खला बढाउन, खाद्य सुरक्षा सुधार गर्न र ग्रामीण रोजगारीका अवसरहरू सिर्जना गर्न बलियो सार्वजनिक–निजी साझेदारी निर्माण गर्ने गतिलाई पनि प्रतिबिम्बित गर्ने विश्यावस लिइएको छ।
यस कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि मधेस प्रदेशका मुख्यमन्त्री माननीय सतीश कुमार सिंहले मधेस नेपालको कृषि क्रान्तिको लागि अग्रणी प्रदेश भएकोमा जोड दिए। उनले नीतिलाई अभ्याससँग जोडेर र परम्परागत ज्ञानलाई आधुनिक प्रविधिसँग जोडेर स्थानीय नवप्रवर्तनमा लगानी गर्ने र समुदायहरूलाई सशक्त बनाउने आवश्यकता रहेको बताए।
“मधेसमा खाद्य प्रणालीको रूपान्तरणको नेतृत्व गर्ने अपार सम्भावना छ। यसलाई साकार पार्न हामीले किसान, महिला र युवाहरूलाई हाम्रा प्रयासहरूको केन्द्रमा राख्नुपर्छ,” उनले भने।
मधेस प्रदेशका अर्थमन्त्री माननीय सुनिल कुमार यादवले बजेट प्राथमिकताहरूमा स्पष्ट परिवर्तनको लागि प्रतिबद्धता व्यक्त गरे “कृषि अब मधेसको विकास दृष्टिकोणको केन्द्रमा छ। हामी सिँचाइ, कृषि–उद्यम विकास, र किसान समर्थन प्रणाली जस्ता उच्च–प्रभावकारी क्षेत्रहरूमा वित्तीय स्रोतहरू परिचालन गर्न प्रतिबद्ध छौँ,” उनले भने। उनले कृषि–खाद्य प्रणाली रूपान्तरणलाई तीव्र पार्न लगानीकर्ताहरू र सरोकारवालाहरूलाई बधाई दिएका थिए र ग्रामीण समृद्धि र जलवायु लचिलोपनसँग वित्तीय योजनालाई मिलाउन प्रान्तीय सरकारको प्रतिबद्धता दोहो¥याएका थिए।
विश्वव्यापी दृष्टिकोण प्रस्तुत गर्दै, एफएओका महानिर्देशकका विशेष प्रतिनिधि डेनियल गुस्ताफसनले मधेस प्रदेशलाई विश्वको पहिलो प्रान्तीय–स्तरीय खाद्य मञ्चको रूपमा वर्णन गरेकोमा प्रशंसा गरे। “मधेसले नेपालमा मात्र नभई विश्वव्यापी रूपमा अन्य क्षेत्रहरूका लागि उदाहरण स्थापित गरिरहेको छ। युवाहरूले कृषिलाई अवसरको सीमाको रूपमा हेर्न थाल्नुपर्छ,” उनले भने।
कार्यक्रममा बोल्दै भुटान र नेपालका लागि एफएओ प्रतिनिधि केन शिमिजुले प्रान्तको अद्वितीय सम्भावना दुवै मार्फत मधेस प्रान्तमा बलियो र बढ्दो उपस्थिति स्थापित गरेको उनले र सम्पदालाई प्रकाश पारे। एफएओले प्रान्तीय सरकारसँगको निरन्तर प्राविधिक सहयोग र रणनीतिक साझेदारी बताए।
